El documental interactiu com a format en els mitjans audiovisuals: estudi de cas de RTVE i Al Jazeera

Autors/ores

Resum

Aquest article té per objectiu principal aproximar-se a les noves narratives de no ficció interactiva en mitjans de comunicació audiovisuals. En el context actual, marcat per la convergència, assistim a la hibridació de formes i llenguatges en l’ecosistema mediàtic. Els mitjans digitals presenten una caracterització singular i els límits entre premsa, ràdio i televisió són cada vegada més difusos. La innovació i la cerca d’un valor afegit han portat a la confluència del periodisme amb les narratives transmèdia, així com també al desenvolupament de nous formats, com el documental interactiu, en l’estratègia digital de les televisions com a mitjans digitals.

L’estudi s’ha fet amb una metodologia exploradora i descriptiva, en la qual es relacionen i classifiquen els documentals interactius produïts per mitjans digitals l’any 2016, amb la qual cosa s’obté una visió panoràmica d’aquest gènere en l’últim any. En segon lloc, es planteja un estudi de cas comparatiu entre Que tiemble el camino (RTVE, 2016), sobre la malaltia de Parkinson, i Hacked (Al Jazeera, 2016). Tots dos projectes procedeixen de mitjans audiovisuals i l’anàlisi se centra en el docugame, que aporta novetats per a l’usuari, el contingut i el mitjà a través de la ludificació, la simulació i la cerca d’un major compromís dels usuaris.

Paraules clau

documental interactiu, transmèdia, docugame, newsgames, mitjans digitals

Referències

ASTON, J.; GAUDENZI, S. (2012). «Interactive documentary: setting the field». Studies in Documentary Film, 6 (2), 125-139. https://doi.org/10.1386/sdf.6.2.125_1

BOGOST, I. (2007). Persuasive games: the expressive power of videogames. Cambridge, EE.UU.: MIT.

CANAVILHAS, J. (2015). «Nuevos medios, nuevo ecosistema». El profesional de la información, 24 (4), 357-362. https://doi.org/10.3145/epi.2015.jul.01

DETERDING, S.; DIXON, S.; KHALED, R.; NACKE, L. (2011). «From game design elements to gamefulness: defining “gamification”». MindTrek’11 Proceedings. Nueva York: ACM, 9-15. https://doi.org/10.1145/2181037.2181040

DÍAZ NOCI, J.; SALAVERRÍA, R. (2003). Manual de redacción ciberperiodística. Barcelona: Ariel.

DOMÍNGUEZ, E. (2013). «Periodismo inmersivo: fundamentos para una forma periodística basada en la interfaz y la acción» [tesis doctoral]. Barcelona: Universitat Ramon Llull.

GAUDENZI, S. (2013). «The Living Documentary: from representing reality to co-creating reality in digital interactive documentary» [tesis doctoral]. Londres: University of Goldsmiths, Centre for Cultural Studies.

GERSHON, R. (2016). Digital Media and Innovation. Los Angeles: Sage.

GIFREU, A. (2013). «El documental interactivo como nuevo género audiovisual. Estudio de la aparición del nuevo género, aproximación a su definición y propuesta de taxonomía y de modelo de análisis a efectos de evaluación, diseño y producción» [tesis doctoral]. Barcelona: Universitat Pompeu Fabra.

IRIGARAY, F.; LOVATO, A. (2015). Producciones transmedia de no ficción. Análisis, experiencias y tecnologías. Rosario, Argentina: UNR.

ISLAS, O. (2009). «La convergencia cultural a través de la ecología de medios». Comunicar, XVII (33), 25-33. https://doi.org/10.3916/c33-2009-02-002

JENKINS, H. (2003). «Transmedia Storytelling: Moving characters from books to films to video games can make them stronger and more compelling». Technology Review. Accesible en https://www.technologyreview.com/s/401760/transmedia-storytelling

— (2006). Convergence culture: where old and new media collide. Nueva York: New York University Press.

LARRONDO, A. (2015). «Cibergéneros para la profundización informativa y el diálogo: reportaje, crónica, entrevista y otros». En: L. NÚÑEZ LADEVÉZE (coord.) Periodismo en la red: géneros, estilos y normas. Madrid: Editorial Universitas.

— (2016). «El relato transmedia y su significación en el periodismo. Una aproximación conceptual y práctica». Trípodos, 38, 31-47.

LIUZZI, Á. (2015). «El documental interactivo en la era transmedia: de géneros híbridos y nuevos códigos narrativos». Obra Digital, 8, 105-135.

LÓPEZ, X.; PEREIRA, X. (coords.). (2010). Convergencia digital: reconfiguración de los medios de comunicación en España. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.

MANOVICH, L. (2014). «Software is the Message». Journal of Visual Culture, 13 (1), 79-81. https://doi.org/10.1177/1470412913509459

MOLONEY, K. (2011). «Porting Transmedia Storytelling to Journalism» [tesis doctoral]. Denver: University of Denver.

NASH, K. (2012). «Modes of interactivity: analysing the webdoc». Media, Culture & Society (34), 2, 195-210. https://doi.org/10.1177/0163443711430758

O’FLYNN, S. (2012). «Documentary’s metamorphic form: Webdoc, interactive, transmedia, participatory and beyond». Studies in Documentary Film, 6 (2), 141-157. https://doi.org/10.1386/sdf.6.2.141_1

PAÍNO AMBROSIO, A.; RODRÍGUEZ FIDALGO, M. I. (2016). «Renovarse o morir. Los “docugames”, una nueva estrategia transmedia que reinventa las formas de transmitir la realidad». Icono 14, 14, 155-180. https://doi.org/10.7195/ri14.v14i1.908

RENÓ, D. P. (2013). «Diversidade de modelos narrativos para documentários transmídia”. Doc On-line, 14, 93-112.

RODRÍGUEZ FIDALGO, M. I.; MOLPECERES ARNÁIZ, S. (2013). «Los nuevos documentales multimedia interactivos: construcción discursiva de la realidad orientada al receptor activo». Historia y Comunicación Social, 18, 249-262. https://doi.org/10.5209/rev_HICS.2013.v18.44325

SALAVERRÍA, R. (2005). Redacción periodística en Internet. Navarra: EUNSA.

— (2015). «Los labs como fórmula de innovación en los medios». El Profesional de la Información, 24 (4), 397-404. https://doi.org/10.3145/epi.2015.jul.06

— (2017). «Tipología de los cibermedios periodísticos: bases teóricas para su clasificación». Revista Mediterránea de Comunicación, 8 (1), 19-32. https://doi.org/10.14198/MEDCOM2017.8.1.2

SCOLARI, C. (2013). Narrativas transmedia: cuando todos los medios cuentan. Barcelona: Centro Libros PAPF.

SORA, C. (2015). «Etapas, factores de transformación y modelo de análisis del nuevo audiovisual interactivo online». El Profesional de la Información, 24 (4), 424-431. https://doi.org/10.3145/epi.2015.jul.09

VÁZQUEZ-HERRERO, J.; LÓPEZ-GARCÍA, X. (2016). «La gamificación en el periodismo a través del documental interactivo: estudio comparativo de Pirate Fishing, Réfugiés y Montelab». En: J. P. MARFIL; M. RÖMER (coord.). Retos del periodismo para el ejercicio responsable y libre de la profesión. Madrid: Universidad Camilo José Cela.

VÁZQUEZ-HERRERO, J.; NEGREIRA-REY, M.-C.; PEREIRA-FARIÑA, X. (2017). «Contribuciones del documental interactivo a la renovación de las narrativas periodísticas: realidades y desafíos». Revista Latina de Comunicación Social, 72, 397-414. https://doi.org/10.4185/RLCS-2017-1171

ZICHERMANN, G.; CUNNINGHAM, C. (2011). Gamification by Design: Implementing Game Mechanics in Web and Mobile Apps. Sebastopol: O’Reilly Media.

Biografies de l'autor/a

Jorge Vázquez-Herrero, Universidade de Santiago de Compostela

Grupo de investigación NOVOS MEDIOS
Departamento de Ciencias da Comunicación

Xosé López-García, Universidade de Santiago de Compostela

Grupo de investigación NOVOS MEDIOS
Departamento de Ciencias da Comunicación

Publicades

15-12-2017

Descàrregues

Les dades de descàrrega encara no estan disponibles.